Liệu những người đã được tiêm phòng có “đóng góp" mẫu bệnh phẩm của biến chủng Delta vào không khí nhiều như người chưa tiêm hay không ?
Nếu những người đã tiêm phòng có nguy cơ truyền nhiễm như những người chưa tiêm, đâu là lý do biến chủng Delta lây lan nhanh đến thế ?
Chúng ta cần một cuộc điều tra quy mô lớn về sự lây lan của biến chủng Delta dựa trên số liệu dân cư đã và chưa tiêm vắc- xin phòng dịch.
Vắc xin Messenger RNA (mRNA) giúp ngăn ngừa các ca bệnh Covid-19 nghiêm trọng do biến chủng Delta gây ra, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu những người nhiễm biến chủng Delta dù đã tiêm phòng hay chưa đều mang trong mình lượng vi-rút như nhau?
Tháng 12 năm 2019, đại dịch Covid được nhận định là loại bệnh truyền nhiễm nhưng chưa lây lan ở mức cao nhất. Nhân loại đã may mắn ở thời điểm đó, tuy nhiên may mắn ấy là chưa đủ. Vi - rút ban đầu truyền nhiễm cho 2 người, và rồi 2 người đó lây cho 2 người khác. Chà, bạn biết điều gì sẽ tiếp diễn rồi đó….
Hãy tưởng tượng viễn cảnh giống như việc chúng ta đặt 1 hạt gạo lên ô vuông đầu tiên của bàn cờ trong ngày đầu tiên, rồi 2 hạt ngày thứ hai , 4 hạt ngày thứ 3,... và tiếp tục nhân đôi số hạt gạo đặt lên các ô trống trong các ngày tiếp theo. Nhiệm vụ dần trở nên bất khả thi sau khi duy trì nhiều hơn 1 tuần. Nguyên nhân không chỉ do dần dần, khối lượng gạo sẽ không đựng được trên bàn cờ.
Điều này có thể đúng, tuy nhiên một lý do quan trọng hơn đó là chúng ta không có đủ số hạt gạo để lấp đầy bàn cờ. Số hạt gạo yêu cầu trong ngày thứ 8 nhiều đến mức có thể lấp đầy hẻm núi Grand Cayon (Hoa Kỳ).
Tuy nhiên, thế giới này không phải một bàn cờ và con người cũng không giống như hạt gạo. Con người khác biệt ở chỗ chúng ta có trí tuệ và có khả năng độc lập tương đối với vận mệnh. Lý do đó là, sự truyền nhiễm có thể diễn ra giữa những người ít quen biết nhau hoặc chỉ vô tình chạm mặt trong một hoàn cảnh nào đó.
Mô hình tiếp cận sự lây lan của đại dịch theo vấn đề hạt gạo và bàn cờ thật ngây thơ. Theo mô hình đó, một người, như một cư dân ở bang Florida có thể lan truyền dịch bệnh ra toàn thế giới chỉ trong 1 tuần. Giả định đằng sau mô hình này đó là mỗi người chỉ tiếp xúc với 2 người “mới" mà không hề tiếp xúc với ai trong mạng lưới đã lây nhiễm.
Ngưng đổ lỗi toàn bộ sự lây lan của biến chủng Delta cho những người chưa được tiêm chủng trong khi lỗi có thể là của những người đã được tiêm vắc- xin
Mô hình chỉ tốt khi các giả thuyết được cập nhật liên tục. Vấn đề đối với mô hình biểu thị sự lây lan của dịch Covid-19 là ở chỗ vi- rút đã không ngừng thay đổi trong suốt 18 tháng con người nghiên cứu và thí nghiệm. Sự biến hoá đó tạo nên kết cấu vòng tròn phức tạp, được xây đắp bởi tri thức phỏng đoán.
Ngay từ tháng 4 năm 2020 đến tháng 2 năm 2021, trong thời kì vi-rút xem như còn yếu, chúng ta đã mất định hướng khi đối mặt đối chúng trong điều kiện không có vắc-xin đặc trị.
Chúng ta đã có nhiều bài học kinh nghiệm trước khi biến chủng Delta bùng phát. Tuy nhiên, biến thể này rất khác so với các biến thể trước đó. Nó gây nên sự khó nắm bắt khi sở hữu các protein gai (spike protein) biến đổi gen và 2 trong số đó cho phép Covid-19 né tránh một vài kháng thể.
Tuy nhiên đừng vội kết luận những điều sắp diễn ra. Cho đến nay, chưa có bất kì bằng chứng khoa học nào chứng thực những điều bạn sẽ đọc tiếp theo đây. Có thể nói, tôi cho rằng kể từ tháng 6 năm nay, chúng ta có thể đã đổ lỗi cho nhầm đối tượng vì sự lây lan của Covid-19. Đúng vậy, chúng ta có thể đổ lỗi cho những người chưa được tiêm vắc-xin vì đã chiếm dụng bệnh viện dựa trên chi phí những người khác phải bỏ ra - mặc dù những người này thậm chí còn chưa miễn nhiễm với dịch bệnh. Tuy nhiên, nhóm đối tượng này có lẽ không đáng bị đổ lỗi nhiều như thế.
Một lời giải thích hợp lý
Để tôi đưa ra một giả thuyết mang tính tranh luận dựa trên những gì tôi quan sát từ đợt siêu bùng phát ở Cape Cod. Lễ kỷ niệm tổ chức ngày 4 tháng 7 ở quận Barnstable, bang Massachusetts đã gợi ý cho điều gì đó chưa được bật mí.
Khoảng 346 ca nhiễm ghi nhận bởi những người đã tiêm chủng đầy đủ, với 127 ca trong số đó xuất hiện biến chủng tương tự với 84 ca nhiễm ghi nhận bởi những người chưa tiêm vắc -xin, tiêm chưa đầy đủ hoặc chưa rõ tình trạng tiêm chủng. Sau khi xét nghiệm các mẫu vi-rút này, các bác sĩ nhận thấy rằng những người đã tiêm chủng đầy đủ vẫn có khả năng lây nhiễm biến chủng Delta không khác gì các nhóm người khác.
Tất nhiên, 346 trường hợp không phải một mẫu đủ lớn để kết luận bất cứ điều gì. Việc nói rằng những người đã và chưa tiêm có khả năng lây nhiễm như nhau là không chính xác. Chúng ta cần phải xét nghiệm hàng chục nghìn người Mỹ khác mới có thể xác minh giả thuyết trên. Dữ liệu hiện tại chưa đủ để khẳng định điều đó.
Một nghiên cứu ở Israel được công bố vào ngày 16 tháng 7 năm 2021, cho thấy sự lây nhiễm đã giảm đáng kể trong các trường hợp được tiêm chủng vắc- xin Pfizer.
Một nghiên cứu khác, cũng được công bố vào tháng 7 năm 2021, cho thấy tiêm chủng làm giảm sự truyền nhiễm trong gia đình ở Israel. Tuy nhiên, những nghiên cứu này được thực hiện trên các biến thể trước khi Delta xuất hiện. Tại thời điểm này, chúng tôi chưa có dữ liệu công bố về khả năng truyền nhiễm biến thể Delta giữa những người đã tiêm chủng.
Điều cần thiết bây giờ đó là phải thực hiện nghiên cứu quy mô lớn trên cả người đã và chưa tiêm vắc-xin. Vấn đề đặt ra đó là những người đã tiêm vắc-xin không muốn tham gia, do đó rất khó thu thập dữ liệu. 98% người tiêm vắc- xin đầy đủ cho biết họ cảm thấy ổn và không muốn tham gia vào các cuộc kiểm tra - họ có khả năng đang lan truyền biến thể Delta mà không hề hay biết.
Giả sử những phỏng đoán là hợp lý, có thể những người tiêm chủng đầy đủ đã đi khắp nơi với hàng tá những đồ dùng có thể lây bệnh cho người đã hoặc chưa tiêm vắc-xin.
Lời giải thích có vẻ hợp lý cho sự lây lan
Tiêm vắc-xin bảo vệ chúng ta khỏi bệnh tật nan y, tuy nhiên không thể bảo vệ được những người khác - tôi cho là vậy, vi-rút vẫn có thể tồn tại ở khoang mũi kể cả bạn có tiêm vắc-xin hay không. Những người đã tiêm chủng tin rằng mình có khả năng miễn dịch và yên tâm cùng nhau ăn tối và chuyện trò.
Và khi đó, vi- rút có thêm cơ hội để sinh sôi, lưu hành trên toàn cầu. Nó tồn tại ở mọi nơi, tấn công con người bất kể là họ đã tiêm chủng hay chưa. Nó có thể gây tổn thương hoặc không, nhưng nó vẫn sẽ trú ngụ ở các tế bào chờ bùng phát. Vi-rút có thể tác động lên một cá thể hoặc không, nhưng nó sẽ tiếp tục lan truyền và chờ cơ hội sản sinh. Và khi nó gặp được đúng cá thể “được chọn", bam, các triệu chứng Covid sẽ hiện hữu. Đó là điều mà tháng 6 này tôi vẫn đang băn khoăn.
Tác giả: Joseph Mazur
Dịch giả: Khánh Linh
Biên tập: Jinie Đinh
Japan IT Works
