Theo một khảo sát của tờ Financial Times, trong 10 tập đoàn công nghệ lớn nhất thì phụ nữ chỉ chiếm 18.3% tỉ lệ những người làm IT, nơi duy nhất có tỉ lệ hơn 20% là Apple. Trong một bài báo khác có tên “Muốn thành công trong lĩnh vực công nghệ? Tốt nhất đừng là phụ nữ…”, nhà báo John Naughton đã thăm dò và nêu ra một thực trạng là môi trường làm việc của ngành CNTT kém thân thiện với phụ nữ do những yếu tố đáng quan ngại như sau:
1. Môi trường lớn lên & Những định kiến từ xã hội
Một trong những lí do đầu tiên phải kể đến là những định kiến và tư duy cản trở phụ nữ tiếp cận với ngành này. Hầu hết phụ nữ thường bị coi là kém tư duy logic và và toán học so với đàn ông nên người ta có xu hướng thiên vị đàn ông khi cả hai giới cùng muốn tìm hiểu về IT.
Khi còn bé, các bé trai cũng thường được cho tiếp xúc với máy tính và công nghệ cao sớm hơn hẳn so với các bé gái, điều mà vô tình hình thành nên sự khác biệt trình độ và sự thân thuộc với công nghệ giữa hai giới tính ngay từ độ tuổi đó.
Vào năm 1984, số lượng nữ giới chiếm trong ngành học cử nhân Computer Science là 37%, nhưng đã nhanh chóng rơi xuống còn chỉ 18% - trong cùng khoảng thời gian mà máy tính cá nhân bắt đầu xuất hiện tại nhà.
Theo NPR, phần lớn máy tính cá nhân đã được tập trung quảng bá và nhắm vào thị trường chỉ dành riêng cho nam giới và một hộ gia đình thường mua máy tính cho bé trai hơn cho bé gái.
Máy tính cá nhân đã được tập trung quảng bá và nhắm vào thị trường chỉ dành riêng cho nam giới
Khi nhìn xa hơn vào thứ ảnh hưởng mạnh mẽ tới nhận thức của chúng ta hằng ngày - dễ nhận ra trên các phương tiện truyền thông công cộng và đặc biệt ở các bộ phim điện ảnh và truyền hình, hầu hết hình ảnh những người làm dân công nghệ đều do đàn ông thống trị và chiếm lĩnh mạnh mẽ.
2. Quấy rối tình dục & Bất công trong quyền lợi
Lý do thứ hai khiến ngành IT kém thân thiện với phụ nữ là những hành vi quấy rối tình dục. Ở một môi trường mất cân bằng nghiêm trọng về giới tính, việc phụ nữ bị quấy rối bằng nhiều hình thức khác nhau như động chạm hay chọc ghẹo là điều đã nhiều lần được lên tiếng nhưng cho đến nay vẫn chưa có cách giải quyết triệt để.
Thậm chí một công ty công nghệ lớn như Uber cũng bị chính các nữ nhân viên của mình kiện vì tình trạng nam nhân viên quấy rối, và một trong các nạn nhân nói rằng “Uber là loại công ty phụ nữ trao đổi thân xác để thăng tiến”.
Một trong những yếu tố khác khiến phụ nữ không hứng thú với các công ty công nghệ là do các công ty này chưa có các chính sách ưu đãi phụ nữ, ví dụ như các nhân viên nữ bị trả lương thấp hơn, chế độ nghỉ vào những ngày có kinh nguyệt hay nghỉ thai sản còn chưa hợp lý, hay có nơi còn ưu tiên đàn ông tham gia vào các dự án công nghệ vì lý do đã lập gia đình, đang mang thai hoặc phải nuôi con nhỏ.
3. Con gái công nghệ thì auto ế?
Tiếp xúc nhiều với máy tính khiến nhiều bạn nữ lo ngại rằng sẽ bị mụn, thức khuya nhiều, con người lẫn tâm hồn sẽ trở nên khô héo già cỗi và không còn hấp dẫn trong mắt phái nam nữa. Nhiều bạn còn nói khi đi làm trong một môi trường nhiều nam thế thì thế nào cũng bị nam tánh hoá và sau một thời gian sẽ nhìn thô chẳng kém gì một người đàn ông.
Nhưng thực tế thì sao?
1. Outdated reality
Việc nữ giới vẫn còn xuất hiện ít ở trong ngành CNTT, dù là startup nhỏ hay tập đoàn lớn, là không sai. Tuy nhiên trong những năm gần đây con số đó đã được tăng lên đáng kể thông qua những đợt sóng phong trào nữ quyền và sự nổi lên của nhiều cơ hội việc làm như công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) có Data Scientist, Data Engineer, etc.
Một số công ty đã nói sẽ tỉ lệ thuê một nữ lập trình viên đang cao hơn so với nam vì điều đó nằm trong sự phát triển chung và giá trị cốt lõi của công ty - sự đa dạng (diversity). Có những HR sẵn sàng đi săn lùng các bạn nữ tiềm năng và ưu ái hơn bởi họ hiểu tầm quan trọng của việc cần có sự tham gia của phụ nữ mới khiến các sản phẩm lập trình thân thiện với nhiều loại người dùng hơn.
Có thể Việt Nam chưa phổ biến lắm nhưng bên Châu Mỹ và Châu Âu đang có siêu nhiều những chương trình hỗ trợ phái nữ trong STEM kiểu như Girls Who Code, Women in Tech, etc.
2. Be a strong independent woman
Nhưng tất nhiên những tình huống xấu như bị quấy rối tình dục hay "đì" lương vẫn có thể sẽ xảy ra với các bạn nữ trong một vài hoàn cảnh éo le nào đó, vì chẳng có thế giới nào là hoàn hảo. Nhưng trước khi lo lắng về điều trên, một câu hỏi hàng đầu mà mọi người nên được đặt cho bản thân nên là "Mình là kiểu người nào?”.
Bởi vì thực tế ta thấy rằng những chuyện như trả lương thấp hơn, bị quấy rối, đều xảy ra trong tất cả các ngành, không chỉ riêng CNTT, và đa số những nạn nhân đều là những những người e dè ngại ngùng, không dám có tiếng nói của riêng mình nên mới thỏ thẻ nhờ tới truyền thông bên ngoài.
Khi mà chúng ta biết nhu cương đúng chỗ sẽ làm nên điều kỳ diệu, và chỉ có phái nữ mới có đặc quyền tận dụng sự nữ tính lẫn tính độc lập của mình trong công việc như vậy. Mảng CNTT thật chất không phân biệt nam nữ, chỉ có năng lực và đam mê có tiếng nói ở đây.
3. Smart is the new sexy
Con gái công nghệ quyến rũ và cực kì cool ngầu, Lyndsey Scott là một điển hình. Cụ thể là vào 8/9/2018 tài khoản @coding.engineer đăng tải tấm ảnh tôn vinh một cô nàng siêu mẫu da màu đang làm việc cho Victoria’s Secret, hãng đồ lót hàng đầu thế giới. Sau đó, cô bị nhiều người mỉa mai, lập tức cô nàng đáp trả lại bằng cách “rất văn minh”:
Lyndsey Scott là người phụ nữ ngành IT điển hình
"Tôi có 27481 điểm trên StackOverflow (rang web dựng lên với mục đích cho người dùng đặt ra câu hỏi về lập trình, và sẽ có những người dùng khác kinh nghiệm hơn vào giúp đỡ, trả lời câu hỏi); tôi là thành viên thuộc đội hướng dẫn lập trình iOS RayWendelich.com; tôi là trưởng nhóm thiết kế phần mềm iOS thuộc @RallyBound, công ty phát triển nhanh thứ 841 nước Mỹ, theo thống kê từ tạp chí @incmagazine; tôi tốt nghiệp Đại học Amherst với hai tấm bằng là khoa học máy tính và diễn xuất nhé; tôi tận hưởng cuộc sống vì tôi đang làm được mọi điều mà tôi yêu thích.
Tôi nhìn vào đống bình luận này rồi tự hỏi tại sao 41% phụ nữ chọn ngành kĩ thuật đều nghỉ sớm, chắc đó là vì môi trường làm việc kém thân thiện đấy nhỉ #tựsuynghĩđi".
Giới thiệu sơ lược về Lyndsey Scott, cô là một kỹ sư phần mềm tài năng, thành viên nhóm phát triển iOS của Apple, từng tham gia một số video của trang Code.org bên cạnh những tên tuổi nổi tiếng làng công nghệ như Bill Gates, Mark Zuckerberg.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn nghi ngờ về khả năng của Lyndsey, bởi ngoài vai trò lập trình viên, cô nổi tiếng hơn với tư cách là người mẫu của hãng thời trang danh tiếng Victoria's Secret.
Trong phần chia sẻ, Lyndsey cũng cho hay cô đăng lại bài viết không phải khoe khoang, mà chỉ muốn nói rằng ai cũng có thể trở thành lập trình viên, không phân biệt màu da, giới tính, chủng tộc... và hãy thật thận trọng trước khi đưa ra bình luận về một người phụ nữ làm việc trong môi trường công nghệ thông tin.
Vậy nên câu trả lời rằng nếu có thể thì phụ nữ có thể theo bất cứ ngành nào kể cả IT.
Tổng hợp
Yến Nhi
Japan IT Works
