Bạn cần phải chuẩn bị những gì cho công việc trong tương lai mười năm tới?
Khi nghe đến những cụm từ như AI (trí tuệ nhân tạo) hay robot, dường như ai cũng sẽ nghĩ đến chú mèo máy "Doraemon" nhỉ.
Và ắt hẳn là trong chúng ta cũng sẽ có người rất tò mò muốn biết liệu tương lai mà chúng ta hằng mong ước khi còn bé có trở thành thành hiện thực hay không.
Không biết mọi người ra sao, nhưng đối với tôi, ấn tượng từ thuở bé khi lờ mờ nghe về AI là như vậy.
Một chú robot có ý chí, suy nghĩ, và có thể trò chuyện giống như như con người.
Vậy nếu như có robot trông giống con người được phát triển, thì ắt hẳn là tương lai sẽ thay đổi lắm đây.
Mặt khác, điều gì sẽ xảy ra nếu "những gì con người không muốn làm" và "những gì AI nên làm thì sẽ tốt hơn" ngày càng bị thay thế bởi AI?
Vậy thì lúc đó con người chúng ta làm cái gì để sống đây?
Ngay cả công việc yêu thích cũng không còn nữa...? Ắt hẳn là ai trong chúng ta cũng có nỗi lo lắng này.
"Robot sẽ chịu trách nhiệm cho hầu hết các công việc mà thực hiện hàng ngày. Chín trong số mười người sẽ phải làm những công việc khác nhau."
Giống như Larry Page - Google CEO từng nói, nếu tương lai này xảy ra, thì có thể những kỹ năng và chuyên môn trong công việc hiện tại có thể sẽ trở nên vô dụng.
Nói chính xác hơn thì, không phải là sẽ thay thế lao động thể chất bằng máy móc, mà là chúng ta sẽ bước vào thời đại mà ở nơi đó, máy móc có khả năng "học tập" nhanh hơn con người, và chúng sẽ dần dần thay thế đi cái được gọi là "trí thông minh"
Nếu vậy, tại sao chúng ta không tự mình trang bị những “kỹ năng mà không thể thay thế”, để có thể linh hoạt thích ứng và tồn tại trong môi trường đầy biến động này?
1. Sự khác biệt giữa AI và con người là gì?
Sự khác biệt giữa AI và con người là gì
Kenichiro Mogi - Một nhà khoa học về não bộ cho hay: "Tại thời điểm này, chúng ta không thể lập trình nhân cách cho AI được, do cảm xúc và nhân cách của não bộ chưa được định lượng rõ ràng. Điểm đặc trưng của cảm xúc và tính cách này, cho dù là 10 hoặc 20 năm sau đi nữa, thì cũng không thể nào lập trình được. Do đó, tôi cho rằng đích đến mà AI cần tiến tới, có lẽ là một thứ khác với bộ não con người." (Trích dẫn: https://jbpress.ismedia.jp/articles/-/50223?page=2)
Sau đây, tôi sẽ thử so sánh ngắn gọn sự khác biệt của AI và con người"
■ AI
- Có thể đưa ra câu trả lời nhanh chóng, và chính xác hơn con người, nếu như những câu hỏi đó có đáp án.
- Có thể tích lũy dữ liệu và học hỏi.
Nói tóm lại, nếu như có thể định lượng và lập trình được, thì chúng đều có thể thực hiện.
■ Con người
- Có thể suy nghĩ kể cả những câu hỏi chưa có câu trả lời.
- Bộ não và cảm xúc của con người vẫn còn là một ẩn số, rất trừu tượng cho nên hiện vẫn không thể định lượng hoặc lập trình được.
Nói tóm lại, suy nghĩ và cảm xúc của con người có thể nói là “duy nhất”.
Một robot hoàn toàn giống như con người, có khả năng suy nghĩ và hiểu được trái tim, cảm xúc của con người...Một tương lai trong mơ như trong truyện Doraemon có lẽ còn xa lắm.
2. Dự báo tương lai trong 10 năm tới
Tương lai trong 10 năm tới sẽ ra sao?
Vậy thì ảnh hưởng thực sự của sự phát triển AI đối với chúng ta là gì?
Có lẽ nhiều bạn đã nghe tới các chủ đề về kinh tế hay tình hình công việc trong tương lai, đang làm mưa làm gió dạo gần đây, kể từ sau khi phó giáo sư Osborne thuộc Đại học Oxford, công bố bài luận với chủ đề: "Việc làm trong tương lai có bị mất đi do thời đại máy tính hóa hay không". “Số lượng công việc không đòi hỏi nhiều kỹ năng sẽ giảm trong vòng 20 năm tới. Nhưng có vẻ như vẫn chưa có ai sẵn sàng để đối mặt với điều đó." (Bill Gates)
Rất nhiều người nổi tiếng từ nhiều lĩnh vực khác nhau, đã nói tới tương lai việc làm có thể xảy ra với con người sau khi AI xuất hiện. Dù đây chỉ mới là một dự đoán, và nó vẫn còn khá mơ hồ, nhưng những thay đổi đang dần dần xảy ra rồi.
2-1. "Những công việc bị mất" và "những công việc sẽ không bị mất" là gì?
Những công việc nào bị mất đi, những công việc nào sẽ được giữu lại?
Có rất nhiều các quan điểm khác nhau đã được công bố về những công việc và nghề nghiệp có thể được thay thế bằng AI.
Dựa theo quan điểm của ông Osborne, người đã phát biểu về “tương lai của việc làm”, thì có khả năng cao là công việc của khoảng 47% tổng số nhân viên Mỹ sẽ được tự động hóa trong vòng 10 đến 20 năm tới .
Hơn nữa, dựa theo một phân tích do Viện nghiên cứu Nomura công bố vào năm 2015, thì trong 10 đến 20 năm sau, 49% nghề nghiệp của khoảng một nửa số người đang làm việc tại Nhật Bản, có thể bị thay thế bởi máy móc và trí tuệ nhân tạo.
(1) Xếp hạng về công việc / nghề nghiệp sẽ biến mất và không biến mất, dựa theo bài phát biểu “Tương lai việc làm” của Phó Giáo sư Osborne.
|
Công việc / nghề nghiệp bị mất |
Công việc / nghề nghiệp không bao giờ biến mất |
|
1. Nhân viên cửa hàng bán lẻ |
1. Nhà điều trị liệu pháp vật lý (Recreation therapist) |
|
2. Nhân viên kế toán |
2. Thợ máy, thợ sửa chữa |
|
3. Nhân viên tổng hợp |
3. Giám sát quản lý các tình huống khẩn cấp |
|
4. Nhân viên bán hàng |
4. Hỗ trợ sức khỏe tinh thần và hướng dẫn sử dụng thuốc |
|
5. Tổng thư ký |
5. Nhân viên y tế hỗ trợ thính lực |
|
6. Quầy dịch vụ khách hàng |
6. Nhà điều trị liệu pháp nghề nghiệp (Occupational therapist) |
|
7. Tính tiền / bán vé |
7. Nhà điều trị chỉnh hình (Prosthetist) |
|
8. Công nhân bốc vác |
8. Nhân viên y tế xã hội |
|
9. Nhân viên giao dịch tài chính |
9. Phẫu thuật răng hàm mặt |
|
10. Người lái xe tải nặng / xe bán tải |
10. Giám sát phòng cháy chữa cháy |
(2) Phân tích của Viện nghiên cứu Nomura: 100 loại nghề có khả năng cao bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo và robot (phần trích dẫn)
|
Nhân viên tổng hợp |
Lễ tân |
Nhân viên nhà ga |
|
Nhân viên y tế |
AV/Lắp ráp thiết bị truyền tin |
Kế toán kiểm toán |
|
Thư ký trường học |
Người giao báo |
Chuyển phát nhanh bằng xe đạp |
|
Nhân viên lắp ráp máy ảnh |
Nhân viên siêu thị |
Kỹ sư giám sát công trình |
|
Điều hành viên CAD |
Thư ký công trường sản xuất |
Nhân viên vệ sinh tòa nhà |
|
Nhân viên nấu ăn |
Công nhân đóng sách |
Công nhân vận hành lò hơi |
|
Nhân viên giáo dục |
Công nhân mà máy lọc dầu |
Nhân viên thương mại |
|
Thư ký hành chính |
Thanh tra sản phẩm dệt may |
Nhân viên lưu trữ và quản lý |
|
Xử lý nhiệt kim loại |
Kiểm soát viên |
Nhân viên khách sạn |
|
Nhân viên bảo vệ |
Tài xế taxi |
Thợ may |
|
Nhân viên nghiệm thu |
Nhân viên chuyển phát nhanh |
Thợ xi mạ kim loại |
|
Công nhân xây dựng |
Quản lý bãi đậu xe |
Bưu chính nước ngoài |
|
Người lắp ráp ô tô |
Công chức hải quan |
Nhân viên bưu điện |
|
Thợ sơn xe |
Nhập liệu |
Thu ngân |
|
Nhân viên vận chuyển |
Kỹ thuật viên viễn thông |
Nhân viên văn phòng bán xe cho thuê |
|
Thư ký nhân sự |
Người lái tàu hỏa |
Người điều khiển tuyến đường xe buýt |
100 loại nghề khó có thể bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo hoặc robot (phần trích dẫn)
|
Giám đốc nghệ thuật |
Nhà thiết kế công nghiệp |
Bác sĩ châm cứu |
|
phát thanh viên |
Copywriter |
Bác sĩ thẩm mỹ |
|
Nhà trị liệu hương thơm |
Bác sĩ khoa sản |
Nhà phê bình |
|
Người huấn luyện chó |
Bác sĩ nha khoa |
Điều phối viên thực phẩm |
|
Nhân viên y tế xã hội |
Nữ hộ sinh |
Đạo diễn sân khấu |
|
Điều phối viên nội thất |
Nhà tâm lý học |
Nhà văn tự do |
|
Nhà thiết kế nội thất |
Nhà nhân chủng học |
Nhà sản xuất |
|
Đạo diễn phim |
Nhà tạo mẫu |
Bảo mẫu |
|
Nhân viên quản lý bảo tàng |
Nhà lồng tiếng phim ảnh |
Giám đốc đài phát thanh |
|
Cố vấn học đường |
Bác sĩ tâm lý |
Họa sĩ truyện tranh |
|
Cố vấn giáo dục |
Nhà thẩm rượu |
Nhạc sĩ |
|
Thiết kế đồ họa |
Giáo viên trung học cơ sở |
Giáo viên mẫu giáo |
|
Quản lý chăm sóc khách hàng |
DJ |
Nhà nghiên cứu ẩm thực |
|
Nhà tư vấn kinh doanh |
Nhiếp ảnh gia truyền hình |
Nhân viên công ty du lịch |
|
Người thiết kế trò chơi |
Bác sĩ nội khoa |
Quản lý nhà hàng |
|
Bác sĩ ngoại khoa |
Thợ làm móng |
|
|
Nhà trị liệu bằng ngôn ngữ |
Diễn viên |
(Nguồn: https://www.nri.com/-/media/Corporate/jp/Files/PDF/news/newsrelease/cc/2015/151202_1.pdf)
Dựa trên dữ liệu nghiên cứu này, thì viện nghiên cứu tổng hợp Nomura đã có trình bày những quan điểm như sau.
“Dựa theo kết quả nghiên cứu này, thì những nghề đòi hỏi kiến thức về việc áp dụng các khái niệm trừu tượng như nghệ thuật, lịch sử, khảo cổ học, triết học, thần học, và các ngành nghề yêu cầu định hướng dịch vụ, đàm phán, thuyết phục, thấu hiểu người khác, hay là hợp tác với người khác, thì có xu hướng khó bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo. Mặt khác, bên cạnh những nghề không nhất thiết phải có kiến thức và kỹ năng đặc biệt, thì những nghề đòi hỏi các kỹ năng phân tích dữ liệu và hoạt động có trật tự, có hệ thống lại có khuynh hướng dễ bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo."
Theo life-and-mind
Đặng Trân dịch
Japan IT Works
